Van regels naar waarden. Politie bezoekt Coehoorn.

politie

Op 7 juli jl. bezocht de politie Oost-Nederland ons project. De reden van zo’n 25 medewerkers en enkele mensen uit het bedrijfsleven en de Arnhemse voetbalclub Vitesse, was een speciale middag over de veranderende samenleving. De organisatie van deze middag heeft Coehoorn Centraal als project uitgezocht omdat dit als een voorbeeld wordt gezien van een veranderende samenleving. 
Mede-initiatiefnemer van Coehoorn Centraal, Paul de Bruijn, gaf twee voordrachten: een over het project zelf, de tweede over een orde op basis van waarden.

De samenleving verandert, de politie verandert mee
Het politiekorps van Oost-Nederland telt zo’n 7.000 medewerkers, geüniformeerd en in ondersteunende functies. Daarvan kwamen er zo’n 25 (naast een aantal deelnemers uit het bedrijfsleven) naar Coehoorn. De organisator: ‘Als we over de veranderende samenleving spreken, gaan we geen vergaderzaaltje op een politiebureau gebruiken. Dan moeten we daar zijn waar wij over spreken. En we kozen na wat online zoekwerk voor Coehoorn Centraal.’
Gewapend met eigen discussiemateriaal en inrichting landde de politie in CC3-De Coehoorn.
De politie is een van de beroepsgroepen die de klok rond in die veranderende samenleving staat. Zichtbaar. Snel in de media. En onder toezicht van veel publiek met een mening over haar optreden.
Naast talrijke veranderingen in de informatie-technologie, de samenstelling van de bevolking, verandert ook de houding van de burger. Ooit ‘gestuurd’ door de ‘zuilen’ als de kerk, de politieke partij, de vereniging, de eigen publieke omroep en krant, kiest iedere burger nu zelf hoe en in welke mate hij zich door algemene opvattingen laat sturen. En dat leidt tot een grote diversiteit aan opvatting over gedrag en samen-leven.

Coehoorn, een wijk zonder veel orde-vraagstukken
De voor Coehoorn verantwoordelijke politiefunctionaris is helder, Coehoorn is bepaald geen probleemwijk. Op de overal voorkomende criminaliteit na zoals een incidentele inbraak, is Coehoorn een rustige wijk. Het project heeft veel relatief goed opgeleide (jonge) mensen naar de wijk gebracht, waar door de open mindset problemen altijd bespreekbaar zijn en de tolerantie groot is. Mensen maken de wijk, wil de politiefunctionaris maar zeggen.
De aansturing van het project draagt ook bij aan het relaxte karakter van de wijk. De initiatiefnemers van het project, Peter Groot en Paul de Bruijn, trachten met een combinatie van sturing op waarden en loslaten en experimenteren, de balans tussen buurt en project zorgvuldig te bewaren.
‘We regelen in Nederland te veel aan de voorkant’, aldus Paul de Bruijn in zijn voordracht. De marges zijn door de fijnmazige regelgeving krap. De lokale overheid heeft door een veelheid aan regels en vereiste vergunningen grip op veel zaken. Een enkele klager kan in ons land al een initiatief lamleggen.
Berlijn valt als voorbeeld voor een andere regiem van orde-handhaving. Daar is sprake van een onder schulden zuchtende stad. Een veel te klein ambtenarenapparaat voor zo een grote stad (3,6 miljoen inwoners en groeiende). Slechts 1 ambtenaar is bijvoorbeeld verantwoordelijk voor het toezicht van 20.000 Berlijnse taxi’s.

Sturen vooraf of achteraf
Door de tekorten aan ambtenaren hapert in Berlijn de sturing vooraf. In het land van stempels en formulieren, ontstaan daardoor gaten in het toezicht. Het geeft de stad voor velen een gevoel van onbeperkte vrijheid. Niet in de laatste plaats door het onuitputtelijke clubleven.
Toch, schijn bedriegt. Het haperende toezicht vooraf aan een initiatief wordt gecompenseerd door een strikt politioneel optreden als een grens wordt overschreden. Waar in Nederland er bij overschrijden van een grens nogal eens een onderhandelingssituatie ontstaat (treinconducteurs weten er alles van), is dat in Berlijn (en Duitsland) niet snel aan de orde. Ruimte aan de voorkant maar scherp optreden als het mis gaat.
Met de steeds meer ruimte opeisende burger, lijken we in Nederland ook wat meer deze kant op te gaan. Het in de voordracht besproken ‘Berlijnse model’ heeft de gedachten losgemaakt. Geef mensen aan de voorkant meer ruimte, maar laat wel voelen dat als de eigen verantwoordelijkheid van de burger het laat afweten, een samenleving wel grenzen stelt, die slecht onderhandelbaar zijn.

Van regels naar waarden
In Coehoorn heerst een ruime mate van vrijheid. De kern van het project. De gemeente ondersteunt dit ook.
Om te voorkomen dat het project met buurtbewoners of andere niet-Coehoorn-ondernemers in conflict komt, zijn er toch waarden die richting moeten blijven geven aan het gedrag van de velen die dagelijks in het project komen om te ontspannen of te werken. In plaats van regels wordt gewerkt met 5 waarden:

  1. veiligheid voor iedereen in het gebied;
  2. geen overlast voor de omgeving, speciale gelegenheden uitgezonderd;
  3. geen schade aan het milieu;
  4. geen schade voor gezondheid;
  5. een ordelijke gang van zaken op straat en in het park.

Het blijkt dat als met deze 5 waarden activiteiten worden beoordeeld, zelden een formele regel (meestal in een vergunning bekrachtigd) wordt overtreden. En zeker in een community als Coehoorn Centraal lijkt ‘sturing op basis van waarden’ genoeg om een eigen regelgeving, bijvoorbeeld in een huishoudelijk reglement, overbodig te maken.
De ruimte die dit biedt aan iedereen met een goed initiatief in Coehoorn, geeft het project vleugels. De ontwikkelingen, niet afgeremd door formele procedures, kunnen snel tot ontwikkeling komen en in de praktijk worden gebracht.
Experimenteren, vooraf niet overal bovenop zitten, werken met waarden geven Coehoorn Centraal de sfeer die zovelen waarderen en steeds meer mensen trekt van buiten Arnhem. Sommigen spreken van een ‘Berlijns sfeertje’.
En als het dan toch een keer nodig is, zijn er ver op de achtergrond regels en de politie om ergens een niet onderhandelbare streep te trekken.
We blijven als project de grenzen opzoeken opdat we als samenleving kunnen vernieuwen, maar weten waar de waarden de grenzen stellen.

Coehoorn Centraal is zeer erkentelijk dat de politie Oost-Nederland ons project verkoos voor deze bijzondere middag.