Kunstenaar Albert van der Weide uit Arnhem heeft zich twee maanden ingegraven in Coehoorn Centraal. In alle stilte werkend vanuit CC3-De Coehoorn observeert en registreert hij de bewegingen van het project Coehoorn Centraal.
Onlangs schreef Albert zijn eerste blog op Arnhem aan Zee. Met toestemming geven wij hier de integrale tekst van deze eerste observaties weer.
Het gaat erom te leven alsof we al vrij zijn.
Coehoorn Centraal Arnhem 1
“Het gaat erom te leven alsof we al vrij zijn”, stelt David Grueber, activist en verbonden aan de London School of Economics. Hij is van huis uit antropoloog én een van de initiatiefnemers van de Occupy-beweging, die zich als antwoord op de economische en financiële crisis viraal over de wereld verspreidde. Hij schreef als “antileider” over deze beweging het boek getiteld “Inside Occupy”. Grueber noemt zichzelf “anarchist met een kleine a”.
Het anarchisme is volgens hem niet per se een ideologie. Het gaat bovenal om twee principes: ten eerste directe democratie en ten tweede directe actie. Dat betekent bij voorbeeld dat je je niet tot een overheid wendt met het verzoek om toch alsjeblieft niet te bezuinigen op cultuur of onderwijs.
In plaats daarvan gedraag je je zo veel mogelijk alsof die van bovenaf opgelegde macht -inclusief grenzen, politie, de hele mikmak – niet bestaat. Klinkt als een fluwelen utopie: lekker, beloftevol en gevaarlijk. In de week dat ik als zelfbenoemde artist-in-residence-met-een-missie begon in het ontwikkelgebied Coehoorn Centraal in Arnhem, las ik in De Groene Amsterdammer van 7 augustus 2014 het artikel over David Grueber. Mmm… ik drink graag cappuccino bij café-restaurant Stella by Starlight in het hart van Coehoorn, met achter de bar en in de keuken Ruben Valentijn de Rooij, Lieke Flemmings of Steven Bergwerff.
Beknopte geschiedenis van Coehoorn Centraal
Coehoorn Centraal is een initiatief van Paul de Bruijn, eigenaar van Bureau Arnhem -verbindt mensen en initiatieven in Arnhem- en Peter Groot, eigenaar/architect van bureau Hoogte Twee Architecten Arnhem. In de aanloopfase organiseerden zij een reeks gesprekken en debatten over de culturele infrastructuur in relatie tot hergebruik van vastgoed en de regelgeving van overheden die vaak stagnerend werkt op het ontdekken van alternatieven. Geheel in de traditie van het activisme schreef Paul het “Manifest van de Ruimte” en stond Peter aan de basis van CASA (Centrum voor Architectuur en Stedenbouw Arnhem) en het Departement Tijdelijke Ordening. Deze activiteiten werden het vliegwiel voor de betrokkenheid van burgers, politici en Arnhemse bestuurders die zich herkennen in bottom up-ontwikkelingen. Coehoorn Centraal is vanuit deze achtergrond een modern burgerinitiatief.
Coehoorn Centraal: ruimte voor initiatief
Coehoorn Centraal is het gebied tussen het NS-station en de Rijn. Het betreft zeven panden en een braakliggend lapje grond dat inmiddels omgetoverd is tot een stadstuin. De Gemeente Arnhem is eigenaar van de panden en verhuurt deze tot 2018 voor een kostendekkende basishuur aan de Stichting Coehoorn Centraal. De Stichting voert de regie over het beleid dat richting moet geven aan de nieuwe invulling en het realiseren van toekomstbestendige functies. In de dagelijkse praktijk staat de gemeente er de komende vijf jaar bij en kijkt ernaar. Burgemeester H. Kaiser noemde Coehoorn Centraal in een gesprek met de initiatiefnemers een belangrijke stap voorwaarts in het denken over bestuurlijke vernieuwing. Het is ironisch dat in de allerlaatste editie van de Rijnboogkrant van juli 2014 op pagina 1 gesuggereerd wordt dat het de Gemeente Arnhem is die met Coehoorn Centraal kansen biedt aan de stad. Dat is een omkering van de feiten en een onbeholpen vorm van annexatie.
Het gaat Coehoorn Centraal om veel meer dan alleen panden huren en verhuren. Coehoorn Centraal biedt de stad de mogelijkheid om haar creatieve veelzijdigheid te tonen, onderlinge interactie aan te gaan en samen meer te zijn dan de som van de delen. Kortom: hernieuwde vitaliteit in de wijk, bewoners ervan bewust maken dat zij niet alleen maar in de wijk wonen, maar er ook vorm en inhoud aan geven. Voor meer info: www.coehoorncentraal.nl.
Coehoorn Centraal en de beeldende kunst
Vanaf 4 augustus 2014 werk ik al autonoom en onafhankelijk beeldend kunstenaar voor eigen rekening in een van de locaties van Coehoorn Centraal.
Kunst en cultuur zijn voor mij geen luxe, maar bronnen voor nieuwe persoonlijke en maatschappelijke perspectieven. Vanuit deze opvatting heb ik Paul de Bruijn en Peter Groot voorgesteld om mij een ruimte ter beschikking te stellen in Coehoorn Centraal van waaruit ik kan werken aan een onderzoek naar de specifieke kenmerken van dit ontwikkelgebied en naar de mogelijkheden daarin voor de beeldende kunst, met als output: twee columns over Coehoorn Centraal in mijn internetserie “De constructie van de wereld” (waar dit de eerste van is), een kunstwerk voor Coehoorn Centraal én een inhoudelijke en beleidsmatige verkenning voor kunsttoepassingen in het gebied in een nader te bepalen vorm.
Anarchisme in Arnhem?
Leiden deze ontwikkelingen in Coehoorn Centraal tot wat David Grueber bepleit: “Het gaat erom te leven alsof we al vrij zijn”? Facetten van zijn “anarchisme met een kleine a” zijn gedurende het proces aan de oppervlakte gekomen en zo zichtbaar geworden voor de Arnhemmers. Ook belangstellenden vanuit de Randstad en vanuit Duitsland volgen de voortgang met meer dan warme belangstelling. Weliswaar staat de Gemeente Arnhem als eigenaar van de panden juridisch slim afgedekt aan de zijlijn, maar zij blijft, zoals afgesproken, door geregeld overleg wel in beeld.
Het activisme van de initiatiefnemers en direct betrokkenen is overtuigend maar verre van militant. Er wapperen geen zwarte anarchistenvlaggen op de gebouwen of in de stadstuin, maar hier en daar een groene vlag met een zwierige hoofdletter C. Niemand in het gebied draagt een bivakmuts om anoniem te blijven voor het gezag, de sfeer is prettig en gemoedelijk. Ik voel me niet deelachtig aan een revolutionaire beweging die een fundamentele omwenteling nastreeft en het bestuur van Arnhem wil omvormen tot een directe democratie. Coehoorn Centraal is naar mijn mening tot op heden een zachte variant op wat David Grueber bedoelt. Mmm… maar laat ik geen voortijdige conclusies trekken. Er kan veel gebeuren in vijf jaar.
