De gemeente Arnhem wil vaart zetten achter een versterking van het ondernemingsklimaat voor ‘StartUps’ en ‘ScaleUp’s’. In een nota aan de gemeenteraad schreeft het college ondermeer ‘De broedplaats Coehoorn Centraal te ondersteunen bij haar totstandkoming.’ En dat is goed nieuws!
Starten en groeien
De gemeente wil werk maken van het (creatief) ondernemerschap in Arnhem. Althans zo interpreteren wij de nota die het college ondanks aan de gemeenteraad deed toekomen.
De gemeente wil ‘de innovatie en bedrijfsontwikkeling bij bestaande snelgroeiende ondernemingen (scaleups) stimuleren en het potentieel van innovatieve starters (start-ups) beter benutten.’
Hiertoe wil de gemeente het vestigingsklimaat in Arnhem versterken. En dat is ook hard nodig. Jarenlang hebben veel gemeenten ingezet op het uitrollen van bedrijfsterreinen, het aanbieden van belastingfaciliteiten en mooie reclameslogans om bedrijven naar hun stad te lokken. Ofschoon dat soms lukte, bleek deze strijd tussen gemeenten vooral te leiden tot een race-to-the-taxbottom en halfvolle bedrijfsterreinen. Wethouders die hoopvol uit het raam staarden wanneer Mark (Facebook), Bill (Microsoft), Steve (Apple) of Larry (Google) voor zouden rijden. Ze kwamen niet. Inmiddels hun eigen goud over het hoofd ziend: de eigen starters en groeiers.
Weinig sturingsinformatie
De nota geeft geen informatie over de huidige situatie van ondernemerschap, enig cijfermateriaal ontbreekt: hoeveel bedrijven zijn er nu in Arnhem, hoe groot zijn ze, in welke branches zijn zij werkzaam, wat hebben ze nodig? De nota blijft op al deze vragen het antwoord schuldig. Het lijkt nu sturen zonder concrete doelen en navigatie.
Met het aanjagen van ondernemerschap wil de stad zorgen voor economische groei en een toename van de werkgelegenheid, met als doel mensen aan het werk te houden en meer werk in Arnhem en in de regio te realiseren. Zover helder.
Missing the point
Inmiddels zien gemeenten dat als je grote bedrijven wilt en de daarbij behorende werkgelegenheid, dat je moet zaaien. Dat betekent groot denken, maar klein beginnen. En vooral geduld, meerdere raadstermijnen voordat een van de 100 zaadjes uitgroeit tot een onderneming van enige omvang. Daarvoor moet de stad een langetermijnvisie formuleren die niet uit deze nota blijkt.
Jammer is het dat de nota zegt haar focus te richten op de energie-sector. De energiesector is uitgerekend de sector die over grote eigen financiele reserves en veel eigen know-how beschikt om zichzelf verder te ontwikkelen richting een toekomst van decentrale en duurzame energie-opwekking. De stad mist hiermee het punt: Arnhem is een stad van kleinschalige creatieve ondernemers, hoe maak je die groot?
Verbinden en informatie
De gemeente heeft op basis van gesprekken met de belangrijkste stakeholders geconcludeerd dat er vooral behoefte is aan verbinding van de verschillende initiatieven en partijen. Ook zou er behoefte zijn aan betere en duidelijke ontsluiting van de beschikbare informatie. ‘Gemeente Arnhem heeft daarbij een faciliterende rol, partijen in de stad pakken de uitvoering op’, zo meldt de nota.
De nota gaat verder: ‘We gebruiken 2017 om samen met partijen in de stad en regio concrete activiteiten uit te voeren en tegelijkertijd – samen met hen – toe te werken naar een robuuste en gestructureerde aanpak van het onderwerp voor de langere termijn. Duidelijk moet worden wat aanvullend nodig is om start ups en scale ups beter te faciliteren. Te denken valt aan mogelijkheden voor o.a. financiering, schaalvergroting of andere instrumenten die daarvoor kunnen worden ingezet. Door dit samen te doen en tussentijds te evalueren kan tijdig worden bijgesteld en de koers worden aangepast.’
De rol van overheden in dit tijdperk van regie vanuit de markt is echter beperkt. De ironie wil dat er nog wel talrijke omvangrijke bedrijfssubsidies bestaan waarvan de aanvraag zo complex is, dat alleen grote bedrijven daarbij komen. Veel gelden blijven dan ook ongebruikt en bereiken nooit de doelgroepen van de startende ondernemers.
En nu concreet
De gemeente heeft concrete actiepunten voor 2017 vastgesteld. Aangezien de nota pas in juni door het college is vastgesteld, is de helft van het actiejaar al om.
De nota spreekt van het organiseren van een ‘kick-off bijeenkomst‘ met locale stakeholders, waaronder een alvast geselecteerde bank, de Kamer van Koophandel en ‘een aantal broedplaatsen’.
Een tweede actiepunt betreft het ontwikkelen van een digitaal platform waarop voor start-ups en scale-ups benodigde informatie wordt ontsloten.
Omdat een overheid niet veel anders (meer) kan of mag dan partijen bij elkaar brengen, is de voorgestelde ‘kick-off bijeenkomst’ in elk geval iets. Maar of daarbij al een vooraf geselecteerde bank moet aanschuiven (hoe is die keuze gemaakt?) is zeer de vraag. Het is niet aan een gemeente om een preferred bank naar voren te schuiven, als zij dat al mag. De keuze voor een bank (als investeringsgeld al van een bank moet komen) is aan de ondernemer, niet aan de overheid.
Dat de Kamer van Koophandel aanschuift kan nuttig zijn. Immers deze publieke organisatie is niet zo goed in het delen van informatie. Daar kan nog veel aan worden verbeterd zodat ondernemers met een paar klikken, en kostenloos, kunnen zien wat er in hun regio of markt omgaat.
Een digitaal platform om relevante informatie voor de doelgroep van kleinere ondernemers op te zetten, is zeer wenselijk. Wij zien goede voorbeelden bij onze partners in Düsseldorf, waar de stad een sectie op haar website heeft geplaatst voor ondernemers, daarbij ook de namen van de contactpersonen bij de gemeente vermeldt. Maar het kan en moet beter. Ook zien wij een ondernemersdeel op de website van de gemeente Arnhem. Dat kan een mooi vertrekpunt zijn voor doorontwikkeling, waarbij ook de informatie van de Kamer van Koophandel moet wordt ontsloten.
En Coehoorn Centraal?
De nota noemt Coehoorn Centraal in een opsomming van ‘reeds lopende’ projecten. Achter de tekst ‘ondersteuning totstandkoming broedplaats Coehoorn Centraal’ staat ‘loopt’. Dat mag zo zijn, maar het voortbestaan van dit inmiddels veel geprezen project is nog geenszins een gelopen race, al staat de vlag er gunstig bij. Ofschoon wij blij zijn met de economische onderbouwing van het (voort-)bestaan van plekken als Coehoorn Centraal, ontbreekt een collegebrede visie op de toekomst van Coehoorn Centraal. Daarmee bedoelen wij een visie waarbij de componenten economie, vastgoed, burgerkracht en wijkontwikkeling met elkaar in verband worden gebracht. Het inzetten van ‘overbodig’ gemeentelijk vastgoed voor wijkontwikkeling en het faciliteren van startend ondernemerschap is nog een onverkend terrein. Vooralsnog leeft het project in twee gescheiden (gemeentelijke) werelden: die van economie en die van vastgoed. En verbindende visie zou zeer helpen om ‘broedplaats Coehoorn’ niet alleen voort te laten bestaan, maar de ruimte te bieden om zich in de toekomst te versterken. De nota is een ‘kokerproduct’, jammer maar met de huidige gemeentelijke organisatie (van veel gemeenten) onvermijdelijk. Daarmee worden kansen op echte innovatie van de stad gemist.
Arnhem is geen Amsterdam waar de bedrijven als gebraden haantjes binnenvliegen. De stad zal er hard en lang aan moeten werken om de economische motor weer op gang te brengen. Innovatief ondernemerschap, burgerkracht en een actief faciliterende overheid zijn daarbij hard nodig.
